සිංහලයේ උපභාෂා අධ්‍යයනය
සිංහලයේ උපභාෂා අධ්‍යයනය
මහාචාර්ය ඩී.ඊ. හෙට්ටිආරච්චි
කවර භාෂාවක් වුව ද විශාල ප්‍රදේශයක ව්‍යාප්ත ව පවත්නා විට එහි උපභාෂාවන් හට ගැනීම සිරිත යි. වනාන්තර, කාන්තාර, කඳු, හෙල් ආදියේ කොන් වී ඇති ගමනාගමන පහසුකම් අඩු වූ ප්‍රදේශවල පැරණි භාෂා ලක්ෂණ බොහෝ දුරට ආරක්ෂා වී පවතී. ගල්ඔය වැනි සංවර්ධන ව්‍යාපාර, කැලෑ එළිපහළි කොට ජනපද පිහිටු වීම, නො දියුණු ජනයා දියුණු කිරීමේ සමාජ සංවර්ධනය ව්‍යාපාර, පාසැල් සේවය සඳහා පිට පළාත්වලින් ගොස් ගුරුවරුන් ඈත ගම්වල පදිංචි වීම, පාසැල් පොත් භාවිතය, ගමනාගමන පහසුකම් සුලභ වීම යනාදිය කරණ කොට ගෙන මෑතක් වන තුරු ලංකාවේ කොන් වී තුබුණු එබඳු ප්‍රදේශවල ප්‍රචලිත වී පැවැති භාෂාව ඉක්මනින් වෙනස් වී යයි. අවුරුදු විසි පහකට තිහකට පෙර සිටි වැඩිහිටි අය භාවිත කළ භාෂාව දැන් හැදී එන බාල පරම්පරාවට නුහුරු වී තිබේ. දිනක් අප ගල්ඔය අසල උහනට ගොස් වැඩිහිටි අය සමඟ කතාබස් කළ විට ඔවුන් සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව සඳහන් කළේ ‘තඩියාව’ කියා යි. නමුත් පාසැල් යන තරුණ පරපුරට ඒ වචනය නුහුරු විය. ඔවුන් ඊට කිවේ ‘හෙම්බිරිස්සාව’ කියා යි. අම්පාරේ අවට එක්තරා ගමකට ගොස් වෘද්ධ අය සමඟ කතාබස් කළ විට ඔවුන් සඳහන් කළ ‘මැළ කෙටීම’ පාසැල් යන අයට නො වැටහිණ. ඒ කිම්දැයි විමසු විට ලැබුණු පිළිතුර හේන් ගොවිතැනින් ජීවත් වූ මිනිසුන්ගේ කැළෑ ඉඩම් සියල්ල රජය සංවර්ධන ව්‍යාපාර සඳහා මිලට ගත් විට මැළ කොටන්නේ කෙසේ ද, ජීවන පිළිවෙළ ඉඳුරා ම වෙනස් වූ විට භාෂා ප්‍රයොග ඉතිරි වන්නේ කෙසේ ද යනු යි.
මෙසේ වැදි මිනිසුන්ගේ භාෂාව ද නෂ්ටප්‍රාය වී පවතී. කලින් වැදි බස බිණූ බොහෝ දෙන සිංහල හෝ දෙමළ කථා කරත්. නිල්එබ, උණුවතුර බුබුළ වැනි වැදි ගම්වල අද වැදි බසක් දක්නට නො ලැබේ. පොල්ලේ බැද්ද වැනි පෙදෙස්වල පවා වයස පණහ ඉක්ම වූ කිහිප දෙනෙක් වැදි බස තරමක් දුරට දනිත්. දඹාන, රතුගල වැනි ගම්වල වැදි පවුල් කිහිපයක් තවමත් වැදි බස බෙණෙමින් වැදි ජීවිතය ගත කරත්.
පැරණි පුරුතුගීසි මිනිසුන්ගෙන් පැවැත එන්නන් අතුරෙන් තවමත් ගෙදර දොරේ උන් උන් අතරෙහි පරංගි බස බෙණෙමින් ජීවත් වන අය ලංකාවේ ප්‍රධාන නගරවල විසිරී සිටිත්. මඩකළපුවේ ෂින්නඋප්පෝඩේ කියන ප්‍රදේශයෙහි එබඳු පවුල් තුන් හාර සිය ගණනක් සිටිත්.
නයි නැටවීමෙන් සහ සිඟාකෑමෙන් ජීවත් වන අහිගුණ්ඨිකයන් ද කසළ ශෝධකයන්ගෙන් බොහෝ දෙනකුන් ද ඔවුනොවුන් අතර කතාබස් කරන්නේ තෙලිඟු විශේෂයකින් බව බොහෝ දෙන නො දනිත්. ගල්ඔය අසල හිඟුරානේ සිට සැතපුම් පහළොවක් පමණ දුරින් පිහිටි අලිකම්බේ නම් ගමෙහි අහිගුණ්ඨික පවුල් දෙතුන් සිය ගණනක් පදිංචි වී සිටිත්.
ලංකාවේ මුහුදුබඩ ඇතැම් පෙදෙස්වල සිංහල හා දෙමළ දෙක ම සංමිශ්‍රිත ස්වරූපයකින් ව්‍යවහාර කෙරේ. මෙසේ ලංකාවේ නොයෙක් පෙදෙස්වල ව්‍යවහාර වන්නා වූ ප්‍රාදේශික භාෂා ව්‍යවහාර පිළිබඳ පර්යේෂණයක යෙදී සිටින අපට ඉතා අගනා තොරතුරු රැසක් ලැබී තිබේ.
සමහර පළාත්වල ‘කුරුල්ලා’, ‘ලෙලි ගැහීම’ වැනි වචන අසභ්‍ය ප්‍රයෝග සේ ගනු ලැබේ. ‘මෝට බසු’, ‘මෝට ගේදොර කාපිය’ වැනි ප්‍රයෝග ඇතැම් පළාත්වල භාවිතය අනුව ඉතා අසභ්‍ය කියුම් වේ. ගෑනු ළමයකු වැඩිවිය පැමිණීම හෙවත් මල්වර වීම යන අදහස නොයෙක් පළාත්වල නොයෙක් පරිද්දෙන් ප්‍රකාශ කරනු ලැබේ. ඒ අරුතෙහි මේ තාක් අපට අසන්ට ලැබී ඇති ප්‍රයෝග නම්: ඉණ පිළී කිලිටු වීම, පිල හොඳ වීම, වැඩි යොග්ග වීම, බැදි පැනීම, ලොකු මහත් වීම හෝ ලොකු වීම, අහක් වීම යනු යි.
ඒ ඒ පළාත්වලට විශේෂ ව පවතින වාග් ව්‍යවහාර එමට ය. ‘ඌල’, ‘කඳුර’ වැනි ග‍්‍රන්ථගත ව දක්නා ඇතැම් ශබ්ද සමහර පළාත්වල එදිනෙදා කථා ව්‍යවහාරයෙහි යෙදෙනු පෙනේ. නොබෝ දිනකට පෙර මොනරාගල අවට ගම්වල චාරිකාවක යෙදුණු අපට ප්‍රශ්නාර්ථයෙහි ‘ද’ කාරය ඇතැමුන් භාවිත නො කරන බව පෙනිණ. ගියා ද?, කෑවා ද?, මොකක් ද? යන අර්ථ ඒ අය පවසන්නේ ගියා?, කෑවා?, මොකා? යි උච්චාරණය වෙනස් කොට ප්‍රශ්න බවට පෙරළීමෙනි. ‘කඳ’ යනුවෙහි බහුවචනය ‘කඳන්’යී අප යොදන්නා සේ ඇතැමුන් ඇළ, දොළ, දොර යන ශබ්දයන්ගේ බහුවචන කොට ගත්තේ ඇළන්, දොළන්, දොරන් යනු යි.
කිසිවිටෙක ඉපැරණි ග්‍රන්ථයන්හි දක්නා ශබ්ද සාමාන්‍ය වර්තමාන ව්‍යවහාරයෙන් තුරන් වී ඇති හෙයින් ඒවා අභාවප්‍රාප්ත වී ඇතැයි සිතෙන නමුත් ඈත ගැමි පෙදෙස්වල ඒවා තවමත් ව්‍යවහාර වනු පෙනේ. ‘මසයි’යන අරුතෙහි යෙදෙන ‘සීව්‍යති’ යන සකු ආඛ්‍යාතය, පාලියෙහි ‘සිබ්බති’යී ද ප්‍රාකෘතයෙහි ‘සිව්වඉ’යී ද පෙනේ. පැරණි සිංහලයෙහි මෙය යෙදෙනුයේ ‘හිවයි’ කියා යි. එයින් සිද්ධ ‘ඉවයි’ යන්නක් සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයෙහි නැතත් ඇතැම් පෙදෙස්වල ‘ඉවා ගන්නවා’යී ව්‍යවහාර වේ. බඩු පාර්සලයක් බැඳ තිබෙන්නේ ලණු බුරුල් වූ විට නැවත එහෙන් මෙහෙන් බැමි දමා ඒ බැඳුම් නැවතත් සකස් කොට ශක්තිමත් කර ගැනීම ‘ඉවා ගැනීම’ යන්නෙන් වාච්‍ය වේ. ‘වැලකට ඉවෙන්න ඉඩ තියන්න ඕනෑ ය’ යන ව්‍යවහාරය කීප වර අපට අසන්ට ලැබිණි. එයින් අභිප්‍රේත වනුයේ වැල ඒ අත මේ අත විහි දී ඒකාබද්ධ වී පැතිරී යෑමට ඉඩ කඩ තැබිය යුතු ය යන්න යි.
‘තුවාලෙ උද්දන්න එපා’ය යන්න ගාලූ, මාතර පළාත්වල අසන්නට ලැබේ. අවුස්සන්ට, රිදවන්ට, පාරන්ට එපා යනු යි එහි අර්ථය. පාලි ‘උජ්ඣාපේති’ යන ආඛ්‍යාතය 10 වැනි ශතවර්ෂයේ බසෙහි උජවයි’ යී ද දක්නට ලැබේ. අනතුරු ව ‘ද’කාරස්ථ ‘ආ’කාරය ලොප් වී ‘උද්වයි’ යී සිට අනතුරු ව ‘උද්දයි’ විය. මෙය සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයන් බොහෝ දුරට ඉවත් වුව ද ප්‍රාදේශික ව්‍යවහාරයෙහි අවශිෂ්ට විය.
ධම්පියා අටුවා ගැටපදය වැනි ග්‍රන්ථයන්හි දක්නා වැසි වලාකුළුවාචී ‘දෙවුල’, ‘දෙවුලේ’ යනු වැදි බසෙහි පවා ආකාශාර්ථයෙහි ‘දෙඋල්’යී ඇත. එසේ ම සකු ‘වෘද්ධ’, පාලි ‘බුඞ්ඪ’ යනුවට අනුරූප වූ ‘බුඩා’, ‘බුඩී’ යන රූප මහල්ලා, මැහැල්ල යන අර්ථයන්හි ඌවේ ඇතැම් පෙදෙස්වල හමු වේ.
මෙසේ ප්‍රාදේශික ජීවභාෂාගත ව්‍යවහාරයෙහි දක්නා රූප ඉතා අගනේ යි. ඒවා අතුරුදන්වන්නට පෙර ආරක්ෂා කොට සටහන් කර තැබීම සිංහල භාෂාවට කරන විශාල අනුග්‍රහයකි. දියුණු රටවල ප්‍රධාන භාෂාව හා උපභාෂාවන් හැදෑරීමෙන් නො නැවතී සෑම වචනයක ම ව්‍යාප්ති රටාව ද පරීක්ෂා කොට බලා සටහනක ස්වරූපයෙන් දක්වා තිබේ. ඒ මඟින් භාෂාවේ ව්‍යාප්තිය ද භාෂාව කෙරෙහි ඇති වූ විවිධ බලපෑම් ද නිශ්චය කිරීමට ඒ ව්‍යාප්ති රටා අතිශයෝපකාරී වන හෙයිනි. ලංකාවේ ද ඈත පෙදෙස්වල සමාජ සංවර්ධන ව්‍යාපාරය, පළාත් සංවර්ධන ව්‍යාපාරය, ගුරු වෘත්තිය යනාදී රජයේ විවිධ සේවාවන්හි නියුක්ත මහත්වරු ඒ ඒ පළාත්වල භාෂා ව්‍යවහාර ගැන ද සැලකිලි දක්වත් නම්, විශේෂයෙන් වැදගත් තොරතුරු අප වෙත දන්වා එවත් නම් ජීව සිංහලයේ අධ්‍යයනය මැනැවින් කළ හැකි බවත් ක්‍රමයෙන් අතුරුදන් වී යන භාෂා ප්‍රයෝග ආරක්ෂා කොට ගත හැකි බවත් කිව මනා යි.
1968 වර්ෂයේ දී පළ කළ විද්‍යෝදය සාහිත්‍යය අප්‍රේල් මස සඟරාවෙන් උපුටා ගන්නා ලදී.
