භාෂා විග්‍රහය I
භාෂා විග්‍රහය I
- ආචාර්ය තිස්ස ජයවර්ධන
භාෂාව යනුවෙන් හඳුන්වනු ලබන්නේ මානව සත්වයාට පමණක් සීමා වී ඇති ප්‍රබල සන්නිවේදන මාධ්‍යයයි. එය අති පුරාණයේ පටන් තර්කානුකූල චින්තනය ඇත්තවුන්ගේ විමර්ශනයට භාජන වුණි. පැරණි භාරතයේ මෙන්ම ග්‍රීසිය, ඉතාලිය, මිසරය වැනි පැරණි සම්භාවිත ශිෂ්ටාචාර පැතිර පැවති සෑම ප්‍රදේශයක ම එම අභ්‍යාසය ප්‍රචලිත ව පැවතිණි.
0.1
පැරණි ශිෂ්ටාචාර පැතිර පැවති සෑම ප්‍රදේශයක ම භාෂාව පිළිබඳ ව විමසා බැලීමේ අභ්‍යාසය පැවතුණේ එක ම ආකාරයකින් නොවේ. ඇතැම්හු භාෂාව දෙස බැලුවෝ දර්ශන ශාස්ත්‍රයට වාහන වූ මාධ්‍යය ලෙසිනි. ඇතැම්හු එය පිළිබඳ ව විමසූවෝ සාහිත්‍යයට මාධ්‍යය වූ ඒකකයක් සේය. එහෙත් පැරණි භාරතයේ පහළ වූ පාණිනී නැමැති ශාස්ත්‍රඥයා එය දෙස බැලූයේ එයට ම ආවේණික දෘෂ්ටියකිනි. ඒ නිසා වර්තමාන විද්‍යාත්මක භාෂා විග්‍රහයේ සෛද්ධාන්තික පදනම ඉදිරිපත් කළ ලෙනාඩ් බ්ලූම්ෆීල්ඩ් නැමැති වාග්වේදියා තම ‘භාෂාව’ නම් වූ කෘතියෙහි පාණිනී හඳුන්වා ඇත්තේ විද්‍යාත්මක දෘෂ්ටියක් තිබූ භාෂා විශාරදයෙකු සේ ය.
1.0. විද්‍යාත්මක භාෂා අධ්‍යයනය
මෙම ශතවර්ෂයේ මුල් භාගයේ දී ආරම්භ ව විශේෂයෙන් යුරෝපයේ හා ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ ප්‍රචලිත භාවයට පත් වූ භාෂා අධ්‍යයනය විද්‍යාත්මක කාර්ය පද්ධතියකි. නූතන වාග්විද්‍යාව, භාෂා විද්‍යාව, විග්‍රහාත්මක වාග් විද්‍යාව ආදි විවිධ නම්වලින් හඳුන්වනු ලබන්නේ මෙම ශික්ෂණයයි.
1.1
විද්‍යාවෙහි ස්වරූපය වන්නේ යම්කිසි ඒකකයක යථා ස්වරූපය හෙවත් එය පවත්නා යථා තත්වය හෙළිදරව් කිරීම යි. වර්තමාන භාෂා විග්‍රහය ද එබඳු ම තත්වයකට පත්වෙයි. එසේ සිදු වන්නේ වර්තමාන අවධියෙහි ප්‍රචලිත ව ඇති කවර විද්‍යාත්මක ශික්ෂණයක වුව ද අනුගමනය කරනු ලබන ශිල්ප විධිය ඒ ආකාරයෙන් ම මෙන් මෙහි දී ද අනුගමනය කරන බැවිනි.
1.2
භාෂා විග්‍රහය සඳහා යොදා ගනු ලබන මූලද්‍රව්‍ය වන්නේ භාෂාව යි. එබැවින් විග්‍රහයට අයත් දත්ත ලැබෙන්නේ භාෂාවෙනි. ස්වභාෂික කවරෙකුට වුව ද, සියලු දෙනා පිළිගන්නා පරිදි තම භාෂාව අනායාසයෙන් ම භාවිත කිරීමට පිළිවන. ඒ හේතුවෙන්, තමාට ඉතා හුරුපුරුදු භාෂාවෙන් ලබා ගන්නා කොටස් හෙවත් දත්ත විශ්ලේෂණය කිරීමක් භාෂා විග්‍රහයේ දී සිදු වෙයි. එම විශ්ලේෂණයට අනතුරු ව යම්කිසි තාවකාලික නිගමනයකට බැසිය හැකි වෙයි. අනතුරු ව කෙරෙන්නේ එම නිගමනය කොතරම් දුරට නිවැරදි දැයි සොයා බැලීම යි. හෙවත් නිරීක්ෂණය යි. ඒ සඳහා භාෂාව විග්‍රහ කරන්නා නැවත වරක් භාෂාව තුළට ප්‍රවේශ වෙයි. එහි දී ඇතැම් විට තාවකාලික නිගමනය වැරදී යාමට පිළිවන. එසේ වුවහොත් එම නිගමනය සංශෝධනය කළ යුතු වෙයි. ඒ ආකාරයෙන් සකස් කර ගන්නා නිගමන භාෂාවෙහි සියලු පරිසරවල දී නිවැරදි නම් එය න්‍යායක් බවට පත් වෙයි. මේ ආකාරයෙන් කවර විද්‍යාවක වුවත් පවත්නා
පරීක්ෂණය
නිගමනය
නිරීක්ෂණය
න්‍යාය යන ක්‍රියාවලිය භාෂා විද්‍යාවෙහි ද අනුගමනය කරනු ලැබේ. එහෙයින් භාෂා විග්‍රහය යනු විද්‍යාත්මක ශික්ෂණයකි.
1.3
මේ ක්‍රියාවලිය තවදුරටත් පැහැදිලි කිරීම උදෙසා නිදසුනක් ඉදිරිපත් කළ හැකි වෙයි. පහත දැක්වෙන්නේ සිංහල කථා ව්‍යවහාරයේ ඇති ඒකක රැසකි.
බලනවා බැලුවා
මකනවා මැකුවා
රකිනවා රැක්කා
දකිනවා දැක්කා
වැටෙනවා වැටුණා
මැරෙනවා මැරුණා
භාෂාවෙහි මෙබඳු ඒකක රාශියක් ඇත. එහෙත් භාෂාව විග්‍රහ කරන්නා තෝරා ගෙන ඇත්තේ එයින් කීපයක් පමණකි. විග්‍රහයට පාත්‍ර වන මෙබඳු තෝරා ගත් ඒකක දත්ත යනුවෙන් හඳුන්වනු ලැබේ.
එම දත්ත පරීක්ෂණයට භාජනය කරන විට පළමු තීරයේ ඇත්තේ අනතීත කාලයට අයත් ක්‍රියා වචන බවත්, දෙවැනි තීරයේ ඇත්තේ අතීත කාලයට අයත් ක්‍රියා වචන බවත් පැහැදිලි ය.
පළමු තීරයේ ඇති දත්තවල එතරම් ගැටලු සහිත බවක් නොපෙනේ. එහෙත් දෙවැනි තීරයේ එසේ නොවේ. බැලුවා, මැකුවා යන වචන දෙකෙහි බල, මක යන ප්‍රකෘති බැලූ, මැකූ බවට පත් වී ඇත. එයට අතීතකාල ‘ආ’ ප්‍රත්‍යය එක්වීමේ දී ප්‍රකෘතියත්, ප්‍රත්‍යයත් අතර ‘ව්’ ආගම වී ඇත. රැක්කා, දැක්කා ආදි තැන්වල ප්‍රකෘතියේ ඇති ‘ක්’ ද්විත වී ඇත. වැටුණා, මැරුණා වැනි තැන්වල ‘ණ්’ ශබ්දය ආගම වී ඇත. එසේ වූයේ කවර හේතුවක් නිසා ද? භාෂාව ක්‍රමවත් ව විග්‍රහ කිරීමෙන් එයට හේතු වූ කරුණු පැහැදිලි කර ගත හැකි වන අතර, එම කාර්යයට සෛද්ධාන්ත පදනම සපයනු ලබන්නේ නූතන භාෂා විද්‍යාව මගිනි.
2.1
නූතන භාෂා විද්‍යාව විෂය මූලික වූවකි. බොහෝ විට භාෂා විග්‍රහය සිදු වන්නේ ද්‍රව්‍යයක් විශ්ලේෂණය කිරීමට භෞතික විද්‍යාඥයා සැරසෙන ආකාරයට ම සමානව ය. එහෙත් භාෂා විද්‍යාව භෞතික විද්‍යාවේ ලක්ෂණ ඇති ශික්ෂණයක් බවට ම පත් නොවේ. එයට හේතු වන්නේ භාෂාව හා අනිවාර්ය සේ බැඳුණු අර්ථ පක්ෂයක් ද ඇති බැවිනි. භාෂාවේ ඇති ඒකක විශේෂයක් වන වචනවල අර්ථය, භාෂාව කතා කරන්නා සිතින් ම දත යුත්තකි. එම අර්ථ භාෂාව තුළට ප්‍රවේශ වී ඇත්තේ පුද්ගලයන් විසින් එය පරිහරණය කරන ආකාරයට අනුගතව ය. ඒ නිසා භාෂා විද්‍යාව ආනුභූතික නැතහොත් ආනුභවික විද්‍යාවක් සේ සලකනු ලැබේ.
3.0
භාෂාවක් පිළිබඳ අධ්‍යයන කිරීම විවිධ ආකාරයෙන් සිදු වේ. එනම් භාෂාව දෙස, භාෂාව විග්‍රහ කරන්නාට විවිධ දෘෂ්ටි කෝණවලින් බැලීමට පිළිවන. එය පදනම් කොට භාෂා විද්‍යාව පිළිබඳ
1. විග්‍රහාත්මක භාෂා විද්‍යාව
2. ඓතිහාසික භාෂා විද්‍යාව
3. තුලනාත්මක භාෂා විද්‍යාව යනුවෙන් ත්‍රිවිධ අංශයක් ඇත.
3.1
විග්‍රහාත්මක භාෂා විද්‍යාව, එම වචනයෙන් ම ඇඟවෙන පරිදි නිශ්චිත භාෂාවක් එක්තරා භාෂක සමූහයක් විසින්, එක්තරා නිශ්චිත අවධියක දී භාවිත කරන්නා වූ ආකාරය විස්තර කිරීම හා විශ්ලෙෂණය කිරීම පිළිබඳ වූවකි. මෙහි දැක්වෙන කාලය ඇතැම් විට වර්තමාන වීමට පිළිවන. ලෝකයේ මෙතෙක් ලේඛනයට නොනැගූ භාෂා මෙන් ම ඉතා මෑතක දී ලේඛනගත කරන ලද භාෂා ද ඇත. ප්‍රස්තුත විග්‍රහය එබඳු භාෂාවක් පිළිබඳ නම්, එහි දී විග්‍රහ වන්නේ වර්තමානයේ ප්‍රචලිත ව ඇති භාෂා ප්‍රස්තරය ම ය. විග්‍රහාත්මක භාෂා විද්‍යාව පොදු වශයෙන් භාෂා විද්‍යාවෙහි ප්‍රධාන අංශය වේ. භාෂා විද්‍යාවෙහි අනෙක් අංශ වන ඓතිහාසික භාෂා විද්‍යාව හා තුලනාත්මක භාෂා විද්‍යාව අධ්‍යයනය කිරීමට ප්‍රථම විග්‍රහාත්මක අංශය, අධ්‍යයනය කිරීම අපේක්ෂා කරනු ලැබේ.
3.2
ඓතිහාසික භාෂා විද්‍යාවට විෂය වන්නේ කාල විස්තාරයට අනුගත භාෂාව පරිණාමයට පත්ව ඇති ආකාරය අධ්‍යයනය කිරීම ය. මෙහි දී කාලයෙන් කාලයට භාෂාව වෙනස් වන ආකාරය ද, එය වෙනස් වීමට හේතු භූත වන කරුණු ද, එබඳු වෙනස්කම්වලින් උද්ගත වූ ප්‍රතිඵල ද විමර්ශනය කරනු ලැබේ. මෙබඳු අධ්‍යයනයක් අඩු ම වශයෙන් අඛණ්ඩ ව පැවත එන භාෂාවක අවස්ථා දෙකක් හෝ වැඩි ගණනක් විශ්ලේෂණය කිරීමේ ක්‍රියාවලිය මත රඳා පවතී.
3.3
භාෂා විද්‍යාවෙහි තුන්වැනි අංශය වන්නේ තුලනාත්මක භාෂා විද්‍යාව යි. එක් අංශයකින් ඓතිහාසික භාෂා විද්‍යාව ද තුලනාත්මක භාෂා විද්‍යාවකි. එහෙත් එහි දී තුලනය වන්නේ එක් භාෂාවක් හා සම්බන්ධ වූ අවස්ථා දෙකක් හෝ වැඩි ගණනක් පමණකි. නියම වශයෙන් ම තුලනාත්මක භාෂා විද්‍යා ක්ෂේත්‍රය තුළ සිදු වන්නේ වෙන් වෙන් භාෂා ලෙස සැලකෙන පද්ධතීන් දෙකක් සසඳා බැලීම ය. එසේ කිරීමේ දී එයට ම අදාළ වූ න්‍යාය සහ ක්‍රම විධි අනුගමනය කරනු ලැබේ. ඓතිහාසික භාෂා විද්‍යාවෙහි සිදු වන්නේ එක ම භාෂක සමාජයක් තුළ අඛණ්ඩ ව, දීර්ඝ කාලයක සිට අනුක්‍රමික ව පැවත එන ලක්ෂණ සැසඳීම ය. එක කාල පරිච්ඡේදයක් පමණක් ගෙන මෙම කාර්යය කළ හැකි නොවේ.
ඓතිහාසික භාෂා විද්‍යාව ද, ඓතිහාසික භාෂා විද්‍යා ලක්ෂණවලින් සමන්විත තුලනාත්මක භාෂා විද්‍යාව ද, දහනව වැනි ශත වර්ෂයේ දී යුරෝපයේ ඉතා ප්‍රචලිත විය. මෙය හඳුන්වනු ලැබූයේ ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙහි එන philology යන වචනයෙනි. එම ශික්ෂණය තුළ ඓතිහාසික භාෂා විද්‍යාවට සහ තුලනාත්මක භාෂා විද්‍යාවට අයත් කරුණු මිශ්‍රණය ව පැවතිණි.
4.0
නූතන භාෂා විද්‍යාවෙහි පිතෘවරයා ලෙස සලකනු ලබන්නේ ෆර්දිනන්ද් දො සොස්සුයෝ නැමැති ස්විස් ජාතික මහාචාර්යවරයා ය. විග්‍රහාත්මක භාෂා විද්‍යාව ප්‍රචලිත කිරීමෙහි ලා විශිෂ්ට සේවාවක් කළ ඇමරිකානු වාග්වේදියෙකු වූ ලෙනාඩ් බ්ලූම්ෆීල්ඩ් මෙම මහාචාර්යවරයා හැඳින්වූයේ ‘නූතන භාෂා අධ්‍යයනයෙහි නව ප්‍රවණතාවට සෛද්ධාන්තික පදනමක් සැපයූ පුද්ගලයා’ ලෙස ය. මොහු ජර්මනියේ ලයිප්සිග්හි ශිෂ්‍යයෙකුව සිටිය දී ප්‍රාග් ඉන්දු යුරෝපීය ස්වර පද්ධතිය පිළිබඳ ඉදිරිපත් කළ නිබන්ධන තවමත් වැදගත් සේ සලකනු ලැබේ. මොහු නව ව්‍යාකරණවේදීන්ගේ (Neogrammarians) මාර්ගෝපදේශකත්වය යටතේ ශාස්ත්‍රය හදාළ නමුදු, ඔවුන්ගේ මතාන්තර බැහැර කොට භාෂා විද්‍යාව ඒකාබද්ධ ලක්ෂණවලින් සමන්විත ශික්ෂණයක් බවට පත් කිරීමට තැත් කළේය.
එකල ප්‍රචලිත වූ බොහෝ භාෂා අධ්‍යයනවල දී භාෂාව සලකනු ලැබූයේ ඒකක සමුදායක් ලෙස පමණකි. ෆර්දිනන්ද් දො සොස්සුයෝ, භාෂාවෙහි පවත්නේ යැයි සැලකූ ඒකක සමුදාය ස්වයං ලක්ෂණවලින් සමන්විත පද්ධතියක් ලෙස දැකීමට තැත් කළ අයෙක් වෙති. භාෂාව තුළ අන්‍යෝන්‍ය ප්‍රතිබද්ධ ව පවත්නා ඒකක ක්‍රියාත්මක වීම ද, එම ඒකකවලට අගය ආරෝපණය වීම ද සමස්තයට එය බැඳී පවත්නා ආකාරය අනුව සිදු වන බව ඔහු සඳහන් කළේ ය. ඔහු පැරිස් නුවර අවුරුදු දහයක් (1881-1891) සංස්කෘත ද, 1906-1911 කාලය තුළ දී ජිනීවා විශ්වවිද්‍යාලයේ භාෂා විද්‍යාව ද ඉගැන්වී ය. ඒ අතරතුර කාලයේ දී භාෂා විද්‍යාවේ සංවර්ධනය පිළිබඳ ඔහුගේ බලපෑම ඉතා තීරණාත්මක විය.
ෆර්දිනන්ද් දො සොස්සුයෝ භාෂා විද්‍යාව පිළිබඳ ව නව අන්තර්ඥානයක් පළ කළ නමුදු, ඔහු අතින්, ඒවා ඇතුළත් ග්‍රන්ථයක් පහළ නොවී ය. එබැවින් ඔහුගේ මරණින් පසු ඔහුගේ ශිෂ්‍යයන් විසින් ශාස්ත්‍රගවේෂීන් තුළ ප්‍රබුද්ධත්වයක් ඇති කරන සුළු සම්මානනීය මහාචාර්යවරයාගේ දේශන සටහන් ගෙන පොතක් වශයෙන් ‘Course in de Linguistique Generale’ නමින් ප්‍රංශ බසින් පළ කරන ලදි. එය ඉංග්‍රීසි බසට 1959 දී ‘Course in General Linguistique’ යනුවෙන් වේඩ් බස්කින් නැමැති ඇමෙරිකන් ශාස්ත්‍රඥයා පරිවර්තනය කළේ ය. දො සොස්සුයෝ භාෂා විද්‍යාව පැහැදිලි ව කොටස් දෙකක් කොට දැක්වී ය. (1) Synchronic Linguistics සහ (2) Diachronic Linguistics යනුවෙනි. මෙයින් වැඩි අවධානය යොමු වූයේ පළමුවැන්න කෙරෙහිය. විග්‍රහාත්මක භාෂා විද්‍යාවෙහි ආරම්භය එය යි.
උපුටා ගැනීම: ‘සම්භාෂා’ චතුර් මාසික අධ්‍යයන සංග්‍රහය (4වැනි කලාපය - 1992)
